In april maken leerlingen van groep 8 de Eindtoets en in de meeste gevallen de Cito-toets. Er kan ook gekozen worden voor een alternatief, zoals de Route 8-toets of de ICE-toets.
Wanneer de Cito-toets zich aandient, wordt er vaak ook weer gesproken over het al dan niet oefenen voor de Cito-toets. Een discussie waarin duidelijke voor- en tegenstanders zijn (zie ook Bureau Bijles).
Hoewel er altijd kritische geluiden klinken omtrent het voorbereiden of trainen van de Cito, zijn er wel degelijk voordelen aan het vroegtijdig oefenen. Die voordelen gaan veel verder dan alleen maar het behalen van een hogere toets-score en het daarbij horende niveau voor vervolgonderwijs.
Wat is de Cito-toets/ Eindtoets?
Afhankelijk van welke toets de leerlingen in groep 8 maken, vindt die op een bepaald moment plaats. De Route 8-toets vindt één ochtend plaats, de ICE-toets meerdere ochtenden en van de Cito-toets worden elk jaar vaste afnamedata vastgesteld. Op die dagen maken álle leerlingen (waarvan de school gekozen heeft voor de Cito-toets) de toets tegelijkertijd. Het betreft dan drie ochtenden.
De Cito-toets bestaat hoofdzakelijk uit de vakken rekenen en taal. Maar onder die vakken vallen weer allerlei vaardigheden, zoals studievaardigheden, woordenschat, begrijpend lezen en stellen.
In principe wordt er tijdens de Cito-toets heel erg gelet op alle vaardigheden die een leerling tot aan groep 8 geleerd heeft. Er wordt getoetst in hoeverre dat is bijgebleven.
Toets-score
Enkele weken na het maken van de Eindtoets wordt de toets-score naar de school gestuurd. Wanneer er gebruik wordt gemaakt van adaptieve toetsen (toetsen die zich op de computer aanpassen naar de gegeven antwoorden van de leerlingen) kan het zelfs eerder zijn.
De toets-score – en we nemen even Cito als voorbeeld – bestaat uit een uitslag die heel duidelijk een niveau aanwijst:
- VMBO (bbl tot en met tl)
- Havo
- VWO (waarvan atheneum of gymnasium)
Nu is het zo dat de leerlingen in groep 8 allang zijn ingeschreven voor een vervolgschool op het moment dat de toets-score er is.
Toch kan de toets-score nog verschil maken. Wanneer de score hoger uitvalt dan het eerder afgegeven schooladvies, moeten de basisscholen in kwestie het advies heroverwegen.
Heroverweging van het advies
Heroverweging van het eerder afgegeven schooladvies wordt door de basisschool gedaan en kan twee kanten uitvallen:
- Het advies blijft wat het is
- Het advies wordt bijgesteld
De basisschool overlegt dit doorgaans met de leerkracht van groep 8, de intern begeleider en de directie. Vaak sluit ook een leerkracht van groep 7 aan, zolang die het kind in kwestie kent.
Wanneer het advies blijft wat het is, verandert er dus verder niets. Ook al zijn ouders het er dan niet mee eens, het advies van de school is bepalend.
Het kan ook zijn dat de school besluit het advies wel bij te stellen. In dat geval kan het zijn dat het advies helemaal wordt bijgesteld naar de Cito-uitslag. Ook kan het zijn dat het advies deels wordt bijgesteld.
Hoe dat zit schetsen de volgende twee voorbeelden.
Marjolein krijgt van de meester een advies voor vmbo-tl op basis van haar leerlingvolgsysteem, huiswerkattitude en werkhouding. Op de Cito-toets in mei scoort ze echter 546 en komt ze in aanmerking voor een vwo-advies. De ouders van Marjolein willen dit advies graag bijgesteld hebben, maar de school besluit het advies te middelen en komt tot havo.
Op zich is de gedachtegang van de school logisch. Marjolein heeft noch in het leerlingvolgsysteem, noch in de klas vwo laten zien. Het zou kunnen zijn dat ze heel hard getraind heeft en op het moment een vwo-niveau liet zien. Maar de kans dat ze dit volhoudt in een vwo-klas is zeer gering. Havo is een mooie middenweg. Het is een niveau hoger en biedt dus uitdaging, maar brengt Marjolein niet direct naar haar plafond.
Jesse krijgt van de juf een advies voor havo. Hij scoort, net als Marjolein, 546 en zou dus een vwo-advies moeten krijgen. Desondanks kiest de juf voor het advies niet bij te stellen. Jesse laat in het leerlingvolgsysteem inderdaad een stijgende lijn zien, maar de overgang naar het voortgezet onderwijs neemt meer met zich mee dan alleen een schoolniveau. De juf vertrouwt erop dat Jesse op de middelbare school alsnog tot groeien komt.
Het is soms heel lastig voor leerkrachten om een heroverweging te doen. Zo is het in het geval van Jesse ook lastig. Enerzijds willen ze graag tegemoet komen aan wensen van ouders en leerlingen, anderzijds zijn ze ook voorzichtig. Je mag aannemen dat de juf van Jesse ervaring heeft en nooit alleen tot een advies is gekomen. Het advies zou dus zeker passend kunnen zijn.
Voordelen van de Cito-toets oefenen
Zoals gezegd biedt het oefenen van de Cito-toets meer voordelen dan alleen een hoger advies. Een heroverweging zou tot een hoger niveau kunnen leiden, maar dat hoeft dus niet. Het is in ieder geval niet vanzelfsprekend dat dit gebeurt.
Een heroverweging zou dan ook niet het motief mogen zijn om een Citotrainer aan te schaffen. Er zijn echter wel andere redenen om de Cito-toets te gaan oefenen. Hieronder sommen we ze kort voor je op.
Zelfverzekerd de Cito-toets maken
De ervaring leert dat leerlingen die van tevoren de Cito-toets trainen, meer zelfverzekerd zijn. Ze staan vol vertrouwen in de Cito-week. Dat komt omdat ze al kennis hebben gemaakt met de vraagstelling, de manier van antwoorden en de wijze waarop je sommige opgaven moet benaderen. Dit kan veel stress wegnemen en zorgt er dan ook voor dat een leerling het maximale uit de toets haalt.
Hiaten wegwerken
Als je nagaat wat een leerling tot aan groep 8 allemaal aangeleerd krijgt, val je stijl achterover. Het is nogal wat. Niet gek dus dat er hiaten zijn. Onderdelen die een leerling niet volledig beheerst, bijvoorbeeld. Het trainen van de Cito kan dan ook helpen om die hiaten deels weg te werken. Je komt ze met oefenen vanzelf tegen en – als je op tijd begint – kunt ze dus nog aanpakken. Hierover kun je ook in overleg met de leerkracht.
Strategieën warmdraaien
Leerlingen leren voor zowel rekenen als begrijpend lezen talloze strategieën aan. Die strategieën kunnen wegzakken of door elkaar worden gehaald (bij breuken zie je dat vaak). Door de Cito te trainen kun je strategieën alvast warmdraaien. Er wordt dan weer even teruggekeken naar hoe het is aangeleerd en weer opnieuw ingesleten. Het grote voordeel is dat je zodoende heel snel weer bij bent en precies weet wat er van je wordt verwacht.
Conclusie
Het is niet verkeerd om de Cito-toets te trainen. Het oefenen van de Cito-toets neemt enkel voordelen met zich mee, die helemaal losstaan van een eventuele heroverweging door de basisschool. Zo kan het oefenen leiden tot meer zelfvertrouwen en minder stress, worden hiaten weggenomen en herhalen leerlingen nog even de strategieën die ze aangeleerd hebben gekregen.
En wanneer het dan toch zo uitpakt, kan het zomaar zijn dat oefenen net het verschil maakt tussen het ene of het andere niveau.